top of page

DİŞ

Anatomik olarak diş taç, boyun ve kök kısımlarından oluşmaktadır. Histolojik olarak, diş kesiti incelendiğinde ise merkezden perifere şu tabakalar gözlenir:

  • Pulpa: Gevşek bağ dokusundan oluşur. Dişi besleyen kan damarları ve sinir liflerini barındırır. Pulpa-dentin sınırında, dentini üreten odontoblast hücre hattı yer alır.

  • Dentin: İki kısımdan oluşur

    • Predentin: Odontoblastlara yakın yerleşimli, yeni salgılanan ve az mineralize organik matrikstir.

    • Dentin: Daha periferde yer alan ve inorganik içeriği fazla (%70) olan olgun matrikstir.  

  • Sement: Kök kısmında dentini saran, inorganik içeriği yüksek (%65) matrikstir.

  • Periodontal Ligament: Dişi etrafındaki alveolar kemiğe bağlayan fibröz bağ dokusudur.

  • Alveolar Kemik: Dişlerin yerleştiği kompakt kemik çeşididir.

  • Gingiva: Boyun kısmında dişleri çevreleyen özelleşmiş oral mukozadır.

Diş Son.jpg

DUDAK

Dudağın sagital kesiti incelendiğinde, üç bölgeye özelleştiği gözlenir:

  • Dış Yüz: Keratinli çok katlı yassı epitel ile örtülüdür. Kıl folikülleri, sebase (yağ) bezler ve ter bezleri gözlenir.

  • Vermilion Yüzü: Orbicularis oris kasının düzleminde bulunur. Keratinli çok katlı yassı epitel ile örtülüdür. Epitelin altındaki bağ dokusunda yer alan yaygın kan damarları, bu bölgenin spesifik pembe-kırmızı renginden sorumludur.

  • İç Yüz: Keratinsiz çok katlı yassı epitel ile döşelidir. Epitel kalınlığı, dudağın diğer yüzleri ile karşılaştırıldığında daha fazladır. Epitelin altındaki bağ dokusunda labial tükürük bezleri gözlenir.

DİL

Dilin üst yüzü papillalar ve tonsiller sebebiyle pürüzlü, alt yüz ise düz bir görünüme sahiptir. Dilin merkezinde ise farklı yönelimli çizgili kas demetleri bulunur.

 

Üst yüzeyde, sulcus terminalisin ön kısmında (2/3 ön taraf) dil papillaları bulunur.

  • Filliform Papilla: Koni şekillidir ve keratinli çok katlı yassı epitel ile döşelidir. Tat tomurcuğu bulunmaz.

  • Fungiform Papilla: Şapkalı mantar şekillidir. Apikal kısmında tat tomurcukları bulunur.

  • Sirkumvallat Papilla (Sitede Görselleri Yoktur.)

  • Foliat Papilla (Sitede Görselleri Yoktur.)

SİNDİRİM KANALINA GİRİŞ

Sindirim kanalı ağızdan anüse kadar uzanan, farklı bölgelerinde değişken çaplara sahip, içi boş tüp yapısındadır.

Uzunluğu boyunca (özofagus-anüs) dört tabakadan oluşur. Dört tabaka lümenden perifere doğru:

  • Mukoza: Üç bölgeye sahiptir.

    • Döşeyici epitel

    • Gevşek bağ dokusu yapısında lamina propria

    • Düz kastan oluşan muskularis mukoza

  • Submukoza: Düzensiz sıkı bağ dokusundan oluşur. Kan damarları ve sniri liflerini içerir. Meissner pleksusu bulunur.

  • Muskularis Eksterna: İçte sirküler, dışta longitudinal düz kas tabakasından oluşur. İki kas tabakası arasında miyenterik (Auerbach) pleksus(u) bulunur.

  • Seroza/Adventisya: Organın vücut boşluğuna bakan kısımlarında, az miktardaki bağ dokusu ve bunu dıştan örten tek katlı yassı epitel (mezotel) ile döşeli tabakaya seroza; organın komşu yapılar ile temas ettiği kısımlarda sadece gevşek bağ dokusundan oluşan tabakaya adventisya adı verilir.

​

NOT: Sindirim kanalı, genel tabakalaşmasının aksine, bazı bölgelerde farklılıklar gösterir. Bu farklılıklardan ilgili organın başlığı altında detaylı olarak bahsedilecektir.

ÖZOFAGUS

Mukoza keratinsiz çok katlı yassı epitel ile döşelidir.

​

Mideye yakın bölgede, lamina propria içerisinde özofagiyal kardiya bezleri bulunur.

​

Submukoza tabakasında gerçek özofagiyal bezler bulunur. Bu bezler, özofagusun üst kısımlarında daha yaygındır.

​

Muskularis eksterna tabakası, özofagusun proksimalinde (üst 1/3) çizgili, distalinde (alt 1/3) düz kas grupları içerir. Geriye kalan kısımda ise (orta 1/3) hem çizgili hem de düz kas demetleri gözlenir.

Özofagus, abdominal boşlukta yer alan küçük bir bölge hariç, adventisya tabakası ile örtülüdür.

MİDE

Mukoza, tek katlı silindirik epitel ile döşelidir. Lümene bakan silindirik hücrelere yüzey müköz hücreleri adı verilir.

Mukozal yüzeyde, gastrik çukurcuk (foveola) adı verilen çok sayıda açıklık izlenir.

Lamina propriada gastrik bezler bulunur. Gastrik bezler, gastrik çukurcukların tabanına açılır

  • İstmus: Epitel boyun müköz hücreleri ve kök hücre nişleri bulunur.

  • Fundus: Asidofilik sitoplazmalı, piramidal şekilli parietal hücreler ile soluk bazofilik sitoplazmalı esas (chief) hücreler bulunur.

Submukoza, mide hacmine uyum sağlamak amacıyla, geçici katlantılar olan rugalar içerir.

Muskularis eksterna iç oblik, orta sirküler ve dış longitudinal olmak üzere üç tabakadan oluşur.

Seroza tabakası midenin periferinde yer alır.

Başlıksız-1.jpg

İNCE BAĞIRSAK

Mukoza, çizgili kenarlı tek katlı silindirik epitel ile döşelidir.

Lamina propriada, lakteal adı verilen kör uçlu lenfatik kapillerler bulunur. Muskularis mukozanın kas hücreleri, villusun içinde lakteale eşlik eder.

Lamina propriada, villusların tabanına açılan tübüler bağırsak bezleri (Lieberkühn kriptaları) bulunur.

​

Bağırsak mukozasında gözlenen hücreler:

  • Enterositler: Absorbsiyon

  • Goblet hücreleri: Müsinojen salgılama

  • Paneth hücreleri: Bağışıklık

  • Enteroendokrin hücreler: Hormon sentezi

  • M hücreleri: Bağışıklık

​

Emilim yüzeyini artıran oluşumlar:

  • Plika sirkularis adı verilen submukozal uzantılar

  • Villus adı verilen mukozal uzantılar

  • Mikrovillus adı verilen apikal hücresel uzantılar

DUODENUM

İnce bağırsağın genel özelliklerinden farklı olarak

  • Submukoza tabakasında Brunner bezleri bulunur.

​

JEJENUM

İnce bağırsağın genel özelliklerinden farklı olarak,

  • Emilim yüzeyini artıran plika sirkülarisler bol miktarda bulunur.

​

İLEUM

İnce bağırsağın genel özelliklerinden farklı olarak,

  • Mukoza-submukoza yerleşimli diffüz lenfoid doku (Peyer’s plakları) bulunur.

KALIN BAĞIRSAK

Dört kısımdan oluşur:

  • Çekum + Apendiks

  • Kolon (Çıkan, Yatay, İnen)

  • Rektum

  • Anal kanal

Mukoza, seyrek mikrovilluslu tek katlı silindirik epitel ile döşelidir.

Villus ve plika sirkülaris gözlenmez.

Lamina propria, yoğun şekilde, bağırsak bezleri (Lieberkühn kriptaları) ile doludur.

​

APENDİKS

Kalın bağırsağın genel özelliklerinden farklı olarak,

  • Mukoza-submukoza hattında, bol miktarda izole lenf nodülleri vardır.

​

KOLON

Kalın bağırsağın genel özelliklerinden farklı olarak,

  • Muskularis eksternanın dış longitudinal tabakasında bant şeklinde kalınlaşmalar (tenya koli) gözlenir.

  • Seroza/Adventisya tabakasında adipoz doku gözlenebilir.

​

KARACİĞER

Karaciğer, dıştan Glisson kapsülü adı verilen fibröz bağ dokusu ile örtülüdür. Glisson kapsülü, karaciğerin içine doğru dallar vererek karaciğerin lobüllere ayrılmasını sağlar.

 

Klasik karaciğer lobülü, santral venin merkezde yer aldığı beşgen (pentagonal) yada altıgen (hekzagonal) karaciğer dokusunu tanımlar.

  • Çokgenin köşelerine denk gelen kısımlarda portal alanlar (triad) bulunur. Portal alanda (triad) şu yapılar bulunur:

    • Hepatik arterin dalları

    • Portal venin dalları

    • Safra kanalları

Portal alanda, ayrıca lenfatik damarlar da gözlenebilir.

Santral ven ve portal alanlar arasındaki bölgeyi karaciğer parankimi doldurur.

  • Parankim dokusu, hepatik kordonlardan oluşur. Hepatik kordonlar ise ökromatik nükleuslu, soluk asidofilik sitoplazmalı hepatositlerden oluşur.

  • Hepatik kordonların arasında hepatik sinüzoidler yer alır.

Klasik lobüller bağ dokusundan oluşan septumlarla birbirlerinden ayrılırken, septum yapısı insan karaciğer dokusunda belirgin değildir.

KC1.jpg
kc-portal ven.jpg
kc-kuffer.jpg

SAFRA KESESİ

Genel GİS kanalı oluşumunun aksine, dört yerine üç tabakadan oluşur:

  • Mukoza: Küt mikrovilluslu tek katlı silindirik epitel ve altındaki lamina propria’dan oluşur. Muskularis mukoza tabakası bulunmaz.

  • Tunika Muskularis: Aralarına bağ dokusunun girdiği, düzensiz yerleşimli kas tabakalarından oluşur.

  • Seroza/Adventisya: Safra kesesinin en dış tabakasını oluşturur.

Safra kesesinde submukoza tabakası yer almaz.

Safra kesesi epitelinin alttaki bağ dokusu içerisinde oluşturduğu düzensiz şekilli, kapalı boşluklara Rokitansky-Aschoff sinüsleri adı verilir.

safra kesesi.jpg

PANKREAS

Pankreas, hem ekzokrin hem endokrin tipte salgı yapan karma bir bezdir (Salgı tipleri hakkında detaylı bilgi için bkz. Salgı Epiteli).

Pankreas bezi, dıştan koruyucu bir kapsül ile çevrilidir. Kapsül, organın içerisine dallar vererek organ parankimini lobüllere ayırır.

Lobüllerin içerisinde iki farklı boyanma özelliği gösteren bölüm gözlenir:

  • Langerhans Adacıkları: Soluk boyanan kısımlardır. Pankreasın endokrin salgı yapan bölümüdür.

  • Seröz Kısım: Langerhans adacıklarının etrafında yer alan koyu boyalı kısımlardır.

    • Pankreasın ekzokrin salgı yapan kısmıdır.

    • Seröz asinuslardan oluşur.

    • Ekzokrin salgılamaya uygun, intralobüler ve interlobüler kanallar içerir.

    • İnterkalar(t) kanalların başlangıcınde yer alan hücreler, kesit düzlemine göre, seröz asinusun merkezinde gözlenebilir. Bu hücrelere sentroasiner hücre adı verilir.

PANKREAS.jpg
bottom of page